Thế giới phẳng” của Thomas L. Friedman giống cái bánh mỳ
nóng mới ra lò, người mua háo hức như đã từng háo hức với “Chiếc xe Lexus và
cây ô-liu” cũng của ông ta cách đây dăm năm. “Phẳng” với ý nghĩa quá trình toàn
cầu hóa kinh tế kéo theo quá trình toàn cầu hóa mọi mặt đời sống xã hội loài
người trên hành tinh này đi vào “luật chơi chung”.
Thế giới ngày càng nhiều chuẩn mực chung và những đòi hỏi
chung như một lẽ tất yếu - dù là trong khuôn khổ quan hệ song phương hay trong
quan hệ đa phương.
Quá trình này không đòi hỏi, không chào mời ai tham gia cả.
Quá trình này chỉ lạnh lùng đặt ra cho mỗi quốc gia, mỗi doanh nghiệp, mỗi cá
nhân con người sự lựa chọn: Tham gia thì lợi và hại như thế này, không tham gia
thì lợi và hại như thế kia; sẽ thăng hoa hay sẽ bị đào thải tùy thuộc vào sự lựa
chọn. Không ai có thể một mình một chợ, càng không thể “trúc xinh trúc đứng một
mình vẫn xinh!”. Đương nhiên trong cái cái chợ chung này lợi thế bao giờ cũng
thuộc về giàu có và khôn ngoan.
Có thể ai đó sẽ hỏi: Thế còn đạo đức nằm ở đâu? Xin mọi người
tự tìm câu trả lời. Riêng tôi xin thưa cho phần mình: Đạo đức có thể được nuôi
dưỡng trong giàu có và khôn ngoan của trí tuệ… và hình như khó bảo vệ được
trong cái nghèo và lạc hậu.
Khác chăng so với thời “tròn” - xin tạm gọi như vậy, thời
“phẳng” ngày nay giàu có hầu như trước hết phụ thuộc vào tầm nhìn toàn cầu, vào
trí tuệ, vào khoa học và công nghệ - nhất là công nghệ thông tin, năng lực quản
trị và kinh doanh - kể cả với ý nghĩa khai thác nguồn theo chiều mở
(opensourcing), khai thác nguồn theo chiều sâu (insourcing), luôn luôn chủ động
tạo ra “cầu” mới, xâu chuỗi “cung”… được T. L. Friedman mô tả khá sinh động khi
nói về 10 “lực” làm “phẳng” thế giới.
Đương nhiên, cũng vì “phẳng”, nên cơ may và rủi ro ngày nay
đổi chỗ cho nhau nhanh nhạy chẳng kém sự lưu chuyển trên mạng là bao. Tất cả
chính là sức ép của thế giới “phẳng”, tuy nó chẳng chào mời ve vãn ai cả. Thế
nhưng trong ba thập kỷ vừa qua nó đã gây nên không ít sóng gió trên thế giới,
có cả sóng thần (tsunami) nữa. Bước vào thế kỷ 21 sức ép này phức tạp hơn.
“Phẳng” đến mức những khái niệm “địa kinh tế” hay “địa chính
trị” vốn chi phối mọi mối quan hệ quốc tế thời chiến tranh lạnh, ngày nay không
thích hợp, khó tồn tại nếu không bổ sung thêm nội dung mới, thậm chí trong nhiều
trường hợp đã bị thay thế bởi những khái niệm khác trong khung khổ những cam kết
mới, những ký kết mới của trật tự thế giới một siêu đa cường - kể cả khung khổ
Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) những Hiệp định thương mại song phương (BTA),
Hiệp định Thương mại tự do (FTA)…
Download: